Bireyin, yemek yeme davranışının fiziksel açlık durumuna göre değil bireyin farklı düşünme ve algı biçimlerine göre şekillendiği, bireyin çok fazla yeme, çok az yeme, telafi edici davranışlar içinde bulunma gibi sağlıksız beslenme, sağlıksız düşünce ve davranışları içeren oldukça ciddi bir zorlanma grubudur. Yeme bozuklukları başlığı altında birçok bozukluk yer almaktadır ancak anoreksiya nervoza, bulimiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğu sıkça karşılaşılan yeme bozukluğu türleridir.
ANOREKSİYA NERVOZA
Bireyin, yaş, cinsiyet, fiziksel sağlık ve gelişimsel düzey açısından gereksinimine göre besin alımını kısıtlama tutumu sonucunda vücut ağırlığının belirgin bir düzey altında kalması.
Vücut ağırlığının belirgin şekilde düşük olmasına rağmen kilo almaktan, şişman olma düşüncesinden çok korkma veya kilo almayı engelleyen davranışlar gösterme.
Bireyin beden algısında bozulmaların olması, benlik değerinin beden algısına göre değerlendirilmesi, beden ağırlığındaki kilo kaybının farkına varamama.
Kişilerde bu süreç tıkınırcasına yeme ve çıkarma davranışları gösteren bir şekilde veya tıkınırcasına yeme ve çıkarma davranışı olmadan kendini kısıtlayan (diyet, spor vs.) bir şekilde ortaya çıkabilir.
BULİMİYA NERVOZA
Bulimiya nervoza, kişinin kontrol edemediği tıkınırcasına yeme davranışı atakları ve ardından telafi edici davranışlarının bulunduğu bir yeme bozukluğudur. Bireyin bu davranışı haftada en az 2 defa olacak şekilde 3 aylık bir süreçte yoğun olarak ortaya çıkmaktadır.
Bireylerde aşırı yeme ataklarına eşlik eden kilo alımını engellemek adına kusma, laksatif kullanımı gibi telafi edici davranışlar görülmektedir. Bireyin aşırı yeme davranışı kiloları ve beden görünümüyle ilgili kaygılarını arttırır ve kendini besin alımı konusunda kısıtlamaya çalışır bu da tıkınma ihtimalini arttırır.
Bu yeme bozukluğuna sahip bireylerde görünümü ile kendini eleştirme, kilolarının ve beden biçiminin kendi değerini belirlediğine dair inançlar yoğundur.
Bireyin kendine yönelik aşırı eleştirici tutumu, aşırı onay ihtiyacı, kontrol duygusunu bedeni üzerinden sağlama eğilimi görülmektedir.
Bireyin yaşamındaki olumsuz etkilendiği olaylardaki duygulanımına göre yeme atakları tetiklenebilir.
TIKINIRCASINA YEME BOZUKLUĞU
Tıkınırcasına yeme bozukluğu, bireyin tekrarlayan aşırı yemek yeme dönemlerini ve bu dönemlerde yeme davranışı üzerinde kontrolünü kaybetmesi olarak ortaya çıkmaktadır. Bu dönemlerde yemek yemeyi sınırlandırma veya bu yeme nöbetlerinin ortaya çıkardığı etkileri ortadan kaldırmak için uygulanan bir yöntem bulunmamaktadır.
Tıkınırcasına yeme bozukluğu yaşayan bireyler, tıkınma dönemlerinde aldıkları besin miktarından utanç duyma ve bunu tek başına olduğu zamanlarda yapma eğilimi gösterebilirler. Bireyler normalden daha fazla yeme, rahatsız olacakları bir düzeye kadar yeme, açlık duymadan aşırı yeme ve yedikten sonra beden görünümünden hoşlanmama, kendinden nefret etme gibi davranış, sıkıntılar yaşayabilirler.
Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunun tedavi kısmında danışan ile işbirliği kurularak işlevsel olmayan davranışların tespit edilip danışanın bu davranışlar üzerinde kontrolü arttırılmaya çalışılmaktadır.
Uzm. Psk. Kadriye Toker
Espero Psikoloji, Bornova
Comments are closed